Piše: Muhammed Al-Ahari
Preveo i doradio: Mahir Dizdar
Munib ef. Krehić (1885-1950)
Imam Munib Krehić je došao u Čikago iz Ljubuškog, Hercegovine 1906. godine, neoženjen, i živio je sa prijateljem iz istog grada dok nije oženio amerikanku Ann 1911. godine. Prema istraživanjima Faruka Bogućanina iz Čikaga, Ann je zapravo bila Ana Drekalović rodom iz Kolašina. Kasnije je živio u Hammondu, Indiana. Iako nije bio redovan član Džemijetul Hajrije zajedno sa svojom svastikom održavao mektebe (islamske škole za djecu), u periferiji grada Čikaga 1930ih godina u Mozart Hall na adresi 1536 N. Claybourn Avenija, blizu centra grada. Na ovom mjestu održavali su se i mnogi sastanci Džemijetul Hajrije kao i časovi plesa gospođe Lich, te časovi kola (folklora op. prevodioca), koje je držala Ulfeta Sarić. Ukopan je pored supruge (1891-1945) i kćerke Jean Janka (1919-1943) u muslimanskog djelu groblja na Skokie Cemetery. Krehić je umro 1950. godine.
Galib ef. Hadžić
Galib Hadžić je rođen u Košutici kod Sokolca. Služio je kao imam u Čikagu dok je Ćamil Avdić pohađao Rosary Collge studirajući bibliotekarstvo. Bio je imam i direktor nedjeljne škole od septembra 1963. do 1965. godine, nakon čega je imam Avdić preuzeo poziciju imama i predsjednika Muslimanskog Vjerskog i Kulturnog Doma.
U mladosti je bio pripadnik Mladih Muslimana zbog čega je progonjen od komunističkog sistema na kraju morajući napustiti domovinu. U Americi je radio i druge, teže poslove, a nakon toga se preselio u Tursku gdje je radio kao imam.
U svojim devedestim, svu svoju ušteđevinu je uložio u obnovu, tj. izgradnju džamije u u rodnom selu Košutici kod Sokolca.
Husein ef. Viteškić
Husein efendija je bio školski (razredni) prijatelj imama Ćamila Avdića u Gazi Husrev-begovoj medresi i na Al-Azhar univerzitetu. Ponekad je služio kao imam bosanskoj zajednici. Njegovi radovi objavljivani su u Voice of Bosniaks, Bosanski Pogledi, i Glasniku Muslimankog Vjerskog i Kulturnog Doma. Viteškić je radio kao sastavljač kataloga za Chicago Public Library do svog penzionisanja. Ukopan je na bosanskom djelu groblja na Skokie Cemetery.
Seid „Kadija“ ef. Karić (1916-1985)
Seid ef. Karić, poznat kao Kadija, rođen je u Gornjoj Tuzli septembra 1916. godine, od oca Ibrahima i majke Hafe Karić. Završio je Gazi Husrev-begovu medresu gdje je izučavao islamsku edukaciju i istoriju. Diplomirao je na Višoj šerijatskoj sudačkoj školi 1940. godine u Sarajevu. Ova škola je nakon Drugog svjetskog rata zatvorena od strane komunista da bi 1977. godine ponovo otvorena kao Fakultet islamskih nauka u sastavu Univerziteta u Sarajevu.
Tokom Drugog svjetskog rata Karić je ratovao na strani NDH, a zarobljen je u Ukrajini gdje je proveo pet godina u zarobljeništvu. Nakon puštanja na slobodu preselio se u Mađarsku, a zatim u Austriju gdje se upisao na Univerzitet u Beču i studirao filozofiju, jezik, i teologiju.
Karić je imigrirao u Sjedinjenje Američke Države 1951. godine. Služio je kao pomoćni imam u Muslimanskom Vjerskom i Kulturnom Domu od samog otvaranja 1963. godine. Tokom službovanja magistrirao je na Northwestern Univerzitetu (Northwestern University) 1956. godine iz biznis menadžmenta, a 1963. godine je magistrirao bibliotekarstvo na Univerzitetu Indiane (University of Indiana). Karić je bio član B.A.C.A (Bosnian American Culturan Association), Američkog orijentalnog udruženja (American Orientnal Society), te Islamskog kulturnog udruženja (Islamic Cultural Society of Greater Chicago), čiji je predsjednik bio od oktobra 1980. do aprila 1981.godine. Imao je veliki ugled među muslimanskom omladinom.
Za razliku od drugih bosanskih intelektualaca u egzilu Karić nije mnogo pisao. Većina njegovih radova objavljena je u hrvatsko-američkim novinama Američki Hrvatski Glas, Danica, Hrvatski Glas, te Glasniku Vjerskog i Kulturnog Doma, koji je uređivao, prativši događaje male bosansko-američke zajednice. Radovi koje je objavio van žurnalističkog žanra su: 12-o stranična brošura o otvorenju bosanske džamije i škole 1955. godine, brošura o Sevdalinci (bosanskoj narodnoj pjesmi), te njegova teza o Bosančici.
Nakon što je magistrirao biblitekarstvo radio je kao bibliotekar u obradi, tj. katalogizaciji i klasifikaciji dokumenata na odjelu za slavenske jezike na Univerzitetu Indiane, sve do svoje smrti u martu 1985. godine.
Karić se oženio Hajrom u agustu 1964. godine i sa njom je imao dvoje djece, sina Ismeta i kćerku Esmu. Hajra je sačuvala njegovu privatnu biblioteku i njegovu tezu o Bosančici.
Adem ef. Omerika (1950-2013)
Rođen u Nevesinju 1950. godine, Adem Omerika je izučvao kaligrafiju na Gazi Husrev-begovoj medresi u Sarajevu. Nakon svršetka medrese, Omerika je postavljen za imama u Nevesinju.
Dok je službovao kao imam napravio je i svoje prve lehve, tj. kaligrafske medaljone, u staklu, kasnije u kamenu, te na kraju i u drvetu. Omerika je specijalizvao pisanje lehvi u kufi skripti, spajajući kompoziciju i značenje ajeta u svojim radovima. Njegove lehve se mogu naći u mesdžidu u Dubrovniku, te džamijima u Nevesinju i Sopolju.
Omerikini radovi se mogu naći i u džamiji Islamskog Kulturnog Centra u Čikagu (I.C.C.), na kojima je radio od januara do aprila 1987. godine. Njegova kaligrafija i izgled njegovih radova demonistruju veliko znanje i talenat, te imaju svrhu približiti posmatrača bliže Allahu i Kur’anu. Tokom boravka u Čikagu Omerika je držao vazove, te predvodio džume i teravih namaze.
Adem ef. Omerika na bolji svijet preselio je 2013. godine u 63. godini života u Mostaru. Ukopan je na mezarju Sutina.
Ćamil ef. Avdić (1914-1979)
Decembra 2, 1979. godine na bolji svijet preselio je bosanski imam Ćamil Avdić. Taj datum i nebi bio tako važan osim za njegovu familiju i prijatelje u džematu, ali je gubitak imama Ćamila Avdića osjećen izvan kruga četiri islamske organizacije u čijoj organizaciji je učestvovao, i to: Muslimanski Vjerski i Kulturni Dom, Bosnian American Cultural Association, the Vijeće imama (The Council of Imams), i Islamski kulturni centar (Islamic Cultural Center).
Od mladih dana bio je određen za velike stvari. Rođen je 10. jula 1914. godine u Plani kod Bileće, u Hercegovini. Nakon osnovnog i islamskog obrazovanja upisao je Gazi Husrev-begovu medresu u Sarajevu koju je završio 1939. godine sa diplomom iz orijentalistike. Nakon toga je studio na Al-Azhar univerzitetu u Egiptu gdje je diplomirao 1951. godine. Između ostalog na Al-Azharu je studirao etiku, retoriku, arapski jezik i lingvistiku, siru (životopis) božijeg Poslanika, historiju islama, filozofiju i arapsku književnost.
Tokom boravka u Egiptu radio je kao prevodilac u pošti za dokumente na bosanskom i francuskom jeziku. Nakon završetka studija predvao je francuski na College de Jeunne Filles Francais u Daheru kod Kaira. U to vrijeme je ostvario kontakt sa dosta prominentim arapskim i muslimanskim vođama u Egiptu, te ih putem arapske štampe informisao o problemima muslimana u Bosni i Evropi.
U Ameriku, Ćamil Avdić dolazi 1954. godine kako bi preuzeo mjesto imama male bosanske zajednice u Čikagu. Pri dolasku u Ameriku pomogao mu je rođak Omer Avdić i cijela zajednica, a kod Omera je Ćamil-efendija i živio nekoliko mjeseci. Pošto taj mali bosanski džemat nije mogao da plaća imamsku platu sve do1970. godine, radio je kao imam u drugim zajednicama kako bi preživio.
Nakon dolaska u Čikago, Avdić se upisao na Rosary College gdje je 1963. godine magistrirao bibliotekarstvo. Kao bibliotekar radio je na John Creaer biblioteci od 1961. do 1967. godine, Northeastern Univerzitetu od 1967. do 1970. godine, te javnoj biblioteci u Winneteka od 1970. do 1974. godine. Osim literalnog i akademskog uspjeha, Ćamil Avdić je bio član sljedećih akademskih organizacija: American Association of University Professors (AAUP), Middle East Studies Association (MESA), Bosnian American Cultural Association (BACA), Council of Imams (CI), and the American Oriental Society (AOS).
Prije nego što je započeo svoju karijeru u bibliotekarstvu radio je kao imam, prevodilac, i učitelj u arapskoj zajednici u Toledu, Ohio 1958. i 1959. godine. Vjerovatno jedan od najznačajnijih događaja, nakon što je napisao i izdao prvi udžbenik o islamu za maktebe u Americi, je njegova uloga kao lidera u u američko-muslimanskoj zajednici. Nakon što je uzeo američko državljanstvo 7. jula 1959. godine, počeo je kreirati programe kako bi trenirao novu generaciju muslimana u Americi. Kreirao je časove engleskog, građanskog obrazovanja, časove o američkom, državljanstvu, kao i kreiranje jednog od prvih islamskih edukacionih programa u Americi, za vikend škole (mektebe) za djecu i omladinu.
Jedan od najznačajnijih koraka koji je pomogao njegovoj zajednici da preživi je upravo rad na islamskoj edukaciji. Dok je radio u Toledu napisao je prvi udžbenik o islamu Outline of Islam tj. Osnove islama – za islamske vikend škole (mektebe) u Americi. Prije njega, poljsko-tatarska zajednica u Njujorku je izdala The Fundamentals of Islam, a sirijac Ibrahim Keirullah, koji je sa kršćanstva prešao na islam, napisao je životopis Poslanika naslovljen Islam and the Arabian Prophet. I pored toga Avdićeva knjiga je prvi sistematski udžbenik islamskog nauka napisan isključivo za djecu.
Mustafa ef. Cerić
Mustafa ef. Cerić je rođen 1952. godine u Velikom Čajnu pored Visokog. Završio je Gazi Husrev-begovu medresu u sarajevu 1972. godine, te nakon toga dobio stipendiju za dalje školovanje na Al-Azhar univerzitetu u Kairu. Nakon završenog sudija na Al-Azhar univerzitetu 1978. godine se vraća u Bosnu gdje je postavljen za imama Bijele džamije u Gračanici. Tri godine kasnije, tj. 1981. godine prihvatio je poziciju imama u Islamskom Kulturnom Centru u Northbrooku kod Čikaga (Islamic Cultural Center of Greater Chicago in Northbrook, Illinois).
Tokom svog boravka u Čikagu Cerić je doktorirao islamske nauke na Univerzitetu u Čikagu. Njegova disertacija, A Study of the Theology of Abu Mansur al-Maturidi bavi se radovima islamskog učenjaka Al-Maturidija i napisana je pod mentorstvom muslimanskog učenjaka i filozofa Fazlur Rhamana.
Glavni imam Islamskog centra u Zagrebu postaje 1986. godine, a tokom srpske agresije na Bosnu i Hercegovinu od 1992. do 1995. godine predvodi Islamsku zajednicu u Bosni i Hercegovini, da bi 1999. godine bio izabran za prvog posljeeratnog reisu-l-ulemu.
Senad ef. Agić
Senad ef. Agić je rođen 1960. godine u Novom Travniku. Svršenik je Gazi Husrev-begove medrese, a visoko obrazovanje steče na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu 1985. godine. Tokom 1989. godine doselio se u Čikago gdje je preuzeo poziciju imama u Islamskom Kulturnom Centru (Islamic Cultural Center of Greater Chicago in Northbrook, Illinois), nasljedivši u tome Mustafu ef. Cerića.
Doktorirao je 2006. godine islamske nauke na Graduate Theological Foundation u South Bendu, Indiana. Autor je knjiga Muslimanska lična imena, Imigracija i Asimilacija, i Iskustvo bosanskih muslimana u Čikagu. Urednik je 100 Godina Bošnjaka u Americi, a do sada je objavio preko 50 radova.
Dok je bio na čelu Islamskog Kulturnog Centra u Čikagu broj Bošnjaka u Sjedinjenim Američkim Državam je drastično porastao zbog useljeništva izbjeglica iz Bosne i Hercegovine. Jedan je od osnivača Islamske Asocijacije Bošnjaka Sjeverne Amerike (IABNA), na čijem čelu je kao glavni imam služio od 1994. do 2011. godine. IABNA je kasnije prerasla u Islamsku zajednicu Bošnjaka Sjeverne Amerike (ICNAB/IZBSA).
Trenutno, Senad ef. Agić obavlja funkciju imama u Society of Bosnians and Herzegovinians/Udruženje Bosanaca i Hercegovaca (SABAH) u Čikagu.
Originalni tekst na engleskom: https://www.academia.edu/37608355/Bosnian_Imams_in_the_United_States_before_the_1990s
